Materiaalbewerking

Gereedschap voor ambachtslieden: boren, slijpschijven, beitels en meer

Materiaalbewerking is een van de fundamentele processen die de mensheid vooruit hielpen in zijn evolutie. Hoe eenvoudig het ook klinkt, een steen kerven met behulp van een andere steen om er een meswerktuig van te maken behoort ook tot materiaalbewerking, of om preciezer te zijn, tot snijbewerking. Tegenwoordig is het aantal te verwerken materialen (we hebben niet alleen natuurlijke maar ook 'kunstmatig' geproduceerde materialen tot onze beschikking) zo verveelvoudigd, dat ook de werktuigen, die aan navenant verschillende eisen moeten voldoen, zeer gevarieerd en hoog ontwikkeld zijn.

Een inzicht in de geschiedenis van de materiaalbewerking

In de oudheid en vooral in de oudheid bereikte de materiaalbewerking al een opmerkelijk niveau. Vooral de bewerking van hout en steen kreeg een belangrijke dimensie - er werden gretig schepen, huizen en monumenten gebouwd. Naarmate de bevolking groeide, namen ook de eisen aan het stadsleven toe. In die tijd werd metaalbewerking nog op betrekkelijk kleine schaal met de hand gedaan, bijvoorbeeld bij het maken van sieraden of bij kunstnijverheid. Dan, in de 16e eeuw, kwam het industrieel metaalsnijden langzaam op gang, en werd uiteindelijk een belangrijke basis voor de industriële bloei in de Industriële Revolutie. Met de gemechaniseerde processen was het voor het eerst mogelijk grotere hoeveelheden te produceren. Duitsland speelde een beslissende rol in de ontwikkeling van verschillende processen voor materiaalbewerking en werd ook de bakermat van de productie van kwaliteitsgereedschappen die efficiënte bewerking mogelijk maken. Tot op de dag van vandaag genieten Duitse bedrijven een goede reputatie als het gaat om apparatuur en procédés voor de bewerking van verschillende materialen. In de metaalbewerking bijvoorbeeld zijn boren van Metabo erg populair; veel vakmensen in de houtbewerking gebruiken schuurpapier van het merk Festool.

Soorten moderne materiaalbewerking

Zoals in het begin gezegd, is er een grote verscheidenheid aan materiaalbewerkingsgereedschappen, die omwille van de hanteerbaarheid in categorieën worden ingedeeld. Er wordt rekening gehouden met zowel het materiaal zelf als het uit te voeren werkproces. Er wordt bijvoorbeeld onderscheid gemaakt tussen:

• Boren
• Snijden
• Slijpen
• Zagen
• Frezen
• Borstelen, polijsten, schoonmaken
• etc.

Bij boren wordt een cirkelvormige beweging gebruikt om met een boormachine een gat in een werkstuk te boren. Net als bij verzinken en ruimen beweegt het gereedschap om zijn eigen as en ook langs de as naar het werkstuk toe, om er dienovereenkomstig materiaal te verwijderen. Terwijl met boren in de vaste stof geboord kan worden, kunnen verzinken en ruimen alleen een bestaand gat verbeteren.

Snijden wordt in vakjargon ook wel schaarsnijden genoemd, omdat bij dit proces een werkstuk gesneden wordt met twee snijkanten die langs elkaar heen bewegen. In de plaatbewerking is dit snijproces een van de meest gebruikte.

In de fijn- en afwerkingsbewerking dient het slijpen met slijpplaatjes om het perfecte eindresultaat te bereiken. Zoals bij elk snijproces wordt overtollig materiaal met de hand of met een gereedschap verwijderd, waardoor spanen ontstaan. De harde, minerale kristallen van het slijpstuk, die in grootte variëren naar gelang de behoefte, fungeren als snijkanten.

Het snijproces van zagen wordt ook gebruikt om materiaal in de vorm van spanen te verwijderen en zo een werkstuk te scheiden of te splijten. Hierbij wordt het werkstuk met een hand- of machinezaag een nieuwe vorm gegeven.

Frezen is een van de jongste methoden van materiaalbewerking, die pas in de 19e eeuw werd ontwikkeld, samen met de bijbehorende gereedschappen. Het is een bewerkingsproces met een geometrisch bepaalde snijkant. Tegenwoordig worden waar mogelijk overwegend gereedschappen met vervangbare snijkanten gebruikt, omdat de bewerking vergeleken monobloc gereedschappen zuiniger is.

Het doel van de reinigingsbewerking is om vuildeeltjes van oppervlakken te verwijderen. Tijdens het schoonmaken blijft hun textuur behouden. Bij het borstelen, daarentegen, verandert het oppervlak, er wordt materiaal verwijderd. Het doel van polijsten is om het oppervlak te laten glanzen. Dit kan worden bereikt met onder andere met polijstpasta's, polijstringen of polijstschijven.